Asperger Sendromu nedir?
Asperger Sendromu, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) kapsamında yer alan nörogelişimsel bir bozukluktur. Asperger Sendromu, bireylerin sosyal etkileşim, dil kullanımı ve iletişim becerilerinde belirgin etkilenimlere yol açmaktadır.
Dil ve konuşma terapistleri (DKT), Asperger Sendromlu bireylerin iletişim becerilerini geliştirme sürecinde kritik bir rol üstlenmektedir. Bu bağlamda, değerlendirme, tanılama, terapi süreçleri ve bireysel dil gelişimi önemli çalışma alanları olarak öne çıkmaktadır.
Dil gelişiminde farklılıklar gözlemlenmektedir
Asperger Sendromlu bireylerin dil gelişimi, tipik gelişim gösteren akranlarına kıyasla farklılıklar göstermektedir. Temel dil becerileri genellikle korunmuş olmakla birlikte, pragmatik (sosyal) dil becerilerinde belirgin farklılıklar mevcuttur. Bu bireyler, sözel olmayan iletişim unsurlarını (jestler, mimikler, tonlama) yorumlamakta güçlük çekebilmekte ve karşılıklı konuşmalarda konu dışına çıkma, konuşmayı sürdürme ve uygun şekilde sonlandırma gibi becerilerde eksiklikler gösterebilmektedir. Bu bağlamda, dil ve konuşma terapistleri, Asperger Sendromlu bireylerin dil becerilerinin geliştirilmesine birincil dereceden önemli roller üstlenmektedir.
İletişim becerileri çeşitli yöntemlerle değerlendiriliyor
Dil ve konuşma terapistleri, Asperger Sendromlu bireylerin iletişim becerilerini değerlendirmek amacıyla çeşitli testler ve gözlem yöntemlerinden yararlanmaktadır. Standart dil değerlendirme testleri, bireyin dilbilgisel, anlamsal ve fonolojik becerilerini ölçerken, pragmatik dil değerlendirme ölçekleri sosyal iletişim becerilerini analiz etmeye yöneliktir. Değerlendirme sürecinde, bireyin ailesi, öğretmenleri ve bireyin kendisiyle gerçekleştirilen görüşmeler önemli bir yer tutmaktadır. Bu süreç, bireyin iletişim becerilerindeki güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesine ve buna uygun bir terapi planı oluşturulmasına olanak sağlamaktadır.
Dil ve konuşma terapisi, bireysel ihtiyaçlara göre şekillendiriliyor
Asperger Sendromlu bireyler için uygulanan dil ve konuşma terapisi, bireysel ihtiyaçlar doğrultusunda şekillendirilmektedir. Pragmatik dil becerilerinin geliştirilmesi amacıyla uygulamalı sosyal beceri eğitimleri, grup terapileri ve rol oynama teknikleri kullanılmaktadır. Ayrıca, bireyin sözel olmayan ipuçlarını anlamasını desteklemek amacıyla görsel destekler, hikâyeleştirme yöntemleri ve teknoloji tabanlı uygulamalar (örneğin, interaktif hikâyeler ve video modelleme) terapinin önemli bileşenleri arasında yer almaktadır.
Terapide beceriler kazandırılması hedefleniyor
Terapi sürecinde bazı becerilerin kazandırılması da hedeflenmektedir. Terapi sürecinde, bireyin konuşma esnasında başkalarının duygularını anlaması, göz teması kurması, konuşmayı uygun şekilde başlatması ve sürdürebilmesi gibi becerileri kazanması hedeflenmektedir. Bunun yanı sıra Asperger Sendromlu bireylerde sıklıkla gözlemlenen katı düşünce kalıplarını esnetmeye yönelik müdahaleler de terapi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Yaşam kalitesini yükseltmede etkili oluyor
Dil ve konuşma terapistleri, Asperger Sendromlu bireylerin dil ve iletişim becerilerini geliştirmede kritik bir işlev üstlenmektedir. Erken tanılama ve uygun terapi yaklaşımlarının benimsenmesi, bireylerin sosyal etkileşim becerilerinin artırılmasını ve günlük yaşamda daha bağımsız bir şekilde fonksiyon göstermelerini mümkün kılmaktadır. Terapiler Asperger Sendromlu bireylerin ve bireylerin ebeveynlerinin yaşam kalitesini artırmak açısından kritik rol oynamaktadır. Bu nedenle, multidisipliner bir yaklaşım çerçevesinde DKT’lerin katkıları büyük önem taşımaktadır.
Sağlık Bilimleri Fakültesi
Dil ve Konuşma Terapisi Bölüm Başkanı
Dr. Öğretim Üyesi Merve SAVAŞ
